ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Οξύνεται ο ανταγωνισμός, παρά τις μπίζνες

Οξύνεται ο ανταγωνισμός, παρά τις μπίζνες

Σε ένα φόντο ευρύτερων μονοπωλιακών και γεωπολιτικών ανταγωνισμών

Το γεγονός της όξυνσης του ανταγωνισμού ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, η εκδήλωση της επιθετικότητας της τουρκικής αστικής τάξης και η αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας δεν μπορούν να κρύψουν το πλέγμα των οικονομικών σχέσεων ανάμεσα σε τουρκικούς και ελληνικούς επιχειρηματικούς ομίλους, αντίθετα φανερώνουν ότι οι οικονομικές σχέσεις συνυπάρχουν με τους ανταγωνισμούς. Πρόκειται δηλαδή για λυκοφιλίες.

Ισχυρά τμήματα του ελληνικού αλλά και του τουρκικού κεφαλαίου ιεραρχούν τις μπίζνες στις δύο χώρες, εξαιτίας και της γεωγραφικής θέσης τους, η οποία θα μπορούσε να επηρεάσει θετικά και συνολικότερα «ανοίγματα» σε παλιές και νέες, αναπτυγμένες αλλά και αναπτυσσόμενες αγορές Δύσης και Ανατολής.

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, το 2017 ο όγκος του διμερούς εμπορίου έφτασε τα 3,385 δισ. ευρώ, από 2,747 δισ. το 2016 (αύξηση 23,2%). Το 2015 ήταν 3,057 δισ., ενώ το 2014 ήταν 4,472 δισ.

Οσον αφορά τις ελληνικές εξαγωγές προς την Τουρκία, το 2017 έφτασαν τα 1,951 δισ. ευρώ. Σε σχέση με το 2016, οι ελληνικές εξαγωγές εμφανίζουν μια αύξηση κατά 44,5%, η οποία για να ερμηνευτεί χρειάζεται αναλυτικότερα στοιχεία και να ληφθούν υπόψη διάφορα δεδομένα. Πρώτος στη γενική κατάταξη επί των συνολικών εξαγωγών είναι ο τομέας των ορυκτών καυσίμων κ.λπ., με 1,073 δισ. ευρώ, δηλαδή πάνω από το 50% των ελληνικών εξαγωγών προέρχεται από αυτόν τον κλάδο.

Οσον αφορά τις τουρκικές εξαγωγές στην Ελλάδα, το 2017 έφτασαν τα 1,433 δισ. ευρώ. Πρώτος στις συνολικές εξαγωγές είναι και πάλι ο κλάδος των ορυκτών καυσίμων, αλλά με 173.155.909 ευρώ (δηλαδή αντιστοιχεί σε ένα 12%).

Σύμφωνα με το υπουργείο, το εμπορικό ισοζύγιο στο σύνολο των προϊόντων χωρίς την ενότητα των καυσίμων είναι ελλειμματικό για τα ελληνικά προϊόντα. Μετά τα καύσιμα, στις ελληνικές εξαγωγές κυρίαρχο είναι το βαμβάκι (πρώτη ύλη για την τουρκική κλωστοϋφαντουργία), ενώ σημαντικές είναι οι ελληνικές εξαγωγές σε βιομηχανικά προϊόντα, πλαστικά, μηχανολογικό και ηλεκτρολογικό εξοπλισμό, αλουμίνιο και χαλκοσωλήνες.

Από την άλλη μεριά, τα βασικότερα προϊόντα που η Τουρκία εξάγει στην Ελλάδα είναι προϊόντα χάλυβα, πλαστικά, οχήματα, ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός αλλά και έτοιμα ενδύματα, έπιπλα. Μεγάλη είναι η αύξηση των εξαγωγών (για το διάστημα 2016 - 2017) σε αυτοκίνητα, προϊόντα χυτοσίδηρου και οργανικών χημικών, ενώ «εντυπωσιακή» χαρακτηρίζεται η αύξηση των εισαγωγών ψαριών από την Τουρκία (σχεδόν διπλασιάστηκαν).

Σημειώνουμε ότι στην επίσκεψη που έκανε ο Ρ. Τ. Ερντογάν στην Αθήνα τον περασμένο Δεκέμβρη, είχε εκφράσει δυσαρέσκεια για την υποχώρηση των διμερών εμπορικών συναλλαγών, επισημαίνοντας ότι «πρέπει να θέσουμε ανώτερους στόχους για να αυξηθεί».

Διμερείς επενδύσεις

Οπως τόνισε κατά την επίσκεψη και ο Ελληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, για την ανάπτυξη των διμερών οικονομικών σχέσεων ιεραρχούνται οι τομείς των Μεταφορών και του Τουρισμού. Καθόλου τυχαία, ακόμα μια φορά ξεχώρισε η «σημασία ολοκλήρωσης ορισμένων σημαντικών έργων», όπως είναι η ακτοπλοϊκή σύνδεση Σμύρνης - Θεσσαλονίκης, η δεύτερη διασυνοριακή οδική γέφυρα στην περιοχή της συνοριακής διόδου Κήπων - Υψαλα, η επαναλειτουργία της σιδηροδρομικής διασύνδεσης Θεσσαλονίκης - Κωνσταντινούπολης. Συμφωνήθηκε η επανενεργοποίηση της Μεικτής Οικονομικής Επιτροπής και ανακοινώθηκε ότι θα προετοιμαστεί νέα συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας (HLCC), που δεν έχει συγκληθεί από το Μάρτη του 2016.

Επιπλέον, οι δύο πλευρές ξεχώρισαν και τον τομέα της Ενέργειας, που άλλωστε κυριαρχεί σε πλήθος γενικότερων επενδυτικών αλλά και γεωπολιτικών διεργασιών σε ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Βεβαίως, περισσότερα στοιχεία για πιθανά κοινά σχέδια δεν είχαν δοθεί, τουλάχιστον δημόσια.

Βεβαίως, το αν υλοποιηθούν οι στόχοι που ανακοινώθηκαν τότε θα εξαρτηθεί από διάφορους παράγοντες, ανάλογα με το τι θα αξιολογεί κάθε πλευρά ως σημαντικό για την προάσπιση των στρατηγικών της συμφερόντων.

Ποιοι κλάδοι ιεραρχούνται

Οσον αφορά τις ελληνικές άμεσες επενδύσεις στην Τουρκία, το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίαςαναφέρει στα πιο πρόσφατα στοιχεία που δίνει ότι πλέον φτάνουν γύρω στα 6,8 δισ. δολάρια. Οι Ελληνες επενδυτές ιεραρχούν τους τομείς των Νέων Τεχνολογιών, των Γεωργικών Εφαρμογών, της Συσκευασίας, των Πλαστικών, του Φαρμάκου - Καλλυντικού, της Αλιείας, του Τουρισμού αλλά και των Κατασκευών.

Από την άλλη μεριά, οι τουρκικές άμεσες ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα φτάνουν τα 500 εκατομμύρια δολάρια, με προτεραιότητα τον τομέα του Τουρισμού (μαρίνες, λιμάνια και γενικότερα).

Μπορούμε να αναφέρουμε ότι παλιότερα δημοσιεύματα (π.χ. της «Χουριέτ») εμφανίζουν την τουρκική αγορά να έχει παίξει σημαντικό ρόλο για την εκροή ελληνικών κεφαλαίων προς το εξωτερικό. Η εφημερίδα ανέφερε ότι το 2012 το 56% των ελληνικών επενδύσεων αφορούσαν την Τουρκία, ενώ το ίδιο ποσοστό το 2008 ήταν μόλις 1%.

Στους ελληνικούς ομίλους που αξιολογούν σημαντικά τις «προοπτικές» που τους ανοίγει η Τουρκία ξεχωρίζουν μεγάλα ονόματα. Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του Ιούλη του 2016, τα ΜΜΕ στη χώρα μας περιέγραφαν την ανησυχία που είχε δημιουργηθεί σε εταιρείες όπως η ΔΕΗ, η «ΙΝΤΡΑΚΟΜ», o «Σαράντης» (Φάρμακο - Καλλυντικό), η «Karelia» (καπνός), ο «ΤΙΤΑΝ», ο «Fourlis» (έπιπλο, αθλητικά είδη κ.ά.).

Στα παραπάνω ξεχωρίζουν τα σχέδια της ΔΕΗ. Ο διευθύνων σύμβουλος Μανώλης Παναγιωτάκης, μιλώντας στη «Σαμπάχ» τον περασμένο Φλεβάρη, τόνιζε ότι η εταιρεία επιδιώκει να επεκτείνει τις επενδύσεις της στην Τουρκία, στο πλαίσιο συνολικότερης προσπάθειας να ενισχύσει τη θέση της στην περιφέρεια (Βαλκάνια κ.α.). «Νιώθουμε ότι είναι η σωστή στιγμή να αναπτύξουμε μια ζωτική παρουσία στην Τουρκία», υποστήριξε μεταξύ άλλων, συμπληρώνοντας ότι ο όμιλος συνεργάζεται ήδη με εταιρεία παροχής επιχειρηματικών συμβουλών για να χαράξει στρατηγική ειδικά για την ενεργειακή αγορά της Τουρκίας.

Η ΔΕΗ εστιάζει και στις ανερχόμενες Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), αφού σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλό της «εξετάζουμε την πιθανότητα συνεργασίας και επέκτασης των επενδύσεων στον αιολικό τομέα, σε μερικά μικρά σχέδια στην υδροηλεκτρική ενέργεια αλλά και στη συμμετοχή σε επενδύσεις στη γεωθερμική ενέργεια, στην Καππαδοκία». Αλλωστε, από το 2014 υπάρχει στην Τουρκία θυγατρική της ΔΕΗ, η «PPC Elektrik», στελέχη της οποίας είχαν πρόσφατα επαφές και με τουρκικούς κατασκευαστικούς ομίλους, με θέμα την πιθανή ανάπτυξη αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων, υδροηλεκτρικών σταθμών και γεωθερμικών μονάδων.

Μπορούμε ακόμα να καταγράψουμε φιλοδοξίες όπως αυτές των «Πλαστικών Κρήτης». Το 1997 ξεκίνησε να λειτουργεί στην Κωνσταντινούπολη το πρώτο εργοστάσιο της θυγατρικής τους, της «SENKROMA», ενώ το 2011 η εταιρεία άνοιξε και δεύτερη μονάδα στο Γκαζιαντέπ, στην ανατολική Τουρκία, με μεγάλες επιδόσεις στην παραγωγή χρωστικών για την κλωστοϋφαντουργία.

Ενέργεια και Τουρισμός

Εχει σημασία να σημειωθεί ότι στο παρελθόν έχει καταγραφεί και το ενδιαφέρον τμημάτων του ελληνικού εφοπλιστικού κεφαλαίου για σημαντικές επενδύσεις στην Τουρκία. Αυτές είχαν αναδειχθεί μεταξύ άλλων και μετά τη 2η σύγκληση του HLCC, το Μάρτη του 2013. Τότε, ΜΜΕ μετέδιδαν ότι επιχειρηματικοί όμιλοι σε Τουρκία και Ελλάδα προανήγγειλαν την κατασκευή χώρων αποθήκευσης LNG (υγροποιημένου φυσικού αερίου) που θα διοχετεύεται από τη Μέση Ανατολή προς την ευρωπαϊκή αγορά.

Από την άλλη μεριά, το ενδιαφέρον των τουρκικών κεφαλαίων στην Ελλάδα φαίνεται να προσελκύει καταρχάς ο Τουρισμός. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του ομίλου «Dogus», που πλέον είναι σημαντικός μέτοχος τόσο στον «Αστέρα» Βουλιαγμένης όσο και στο «Χίλτον». Οι συνολικές επενδύσεις μόνο του συγκεκριμένου ομίλου εκτιμάται ότι μπορεί να φτάσουν τα 400 εκατομμύρια ευρώ. Μεταξύ άλλων, συμμετέχει ως ιδιοκτήτης στην εταιρεία που διαχειρίζεται τη μαρίνα του Φλοίσβου, τη «Μαρίνα Ζέας», αλλά και μαρίνες σε Κέρκυρα και Λευκάδα. Πρόκειται για έναν από τους ισχυρότερους τουρκικούς ομίλους, που πλέον έχει διεθνή παρουσία και σε Κατασκευές, ΜΜΕ, Τρόφιμα - Ποτά, Real Estate, Νέες Τεχνολογίες, και δραστηριοποιείται σε δεκάδες χώρες με εκατοντάδες θυγατρικές. Ο ιδιοκτήτης του ομίλου, Φερίτ Σαχένκ, το 2008 κατετάγη στη λίστα των πλουσιότερων ανθρώπων του κόσμου από το περιοδικό «Forbes».

Αλλες τουρκικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας είναι ο όμιλος «Koc», που επίσης συμμετέχει στη διαχείριση μαρίνων, όπως αυτής στη Μυτιλήνη.

Ακόμα, τις δραστηριότητές της επεκτείνει η τουρκική τράπεζα «Ziraat», με καταστήματα σε Ξάνθη, Κομοτηνή, Ρόδο και Αθήνα. Ο όμιλος «Pak Holdings», που πριν από μερικά χρόνια αγόρασε τη Μακεδονική Εταιρεία Χάρτου ΑΕ (παράγει χαρτόνια συσκευασίας για τρόφιμα, πίτσες, γλυκά, γιαούρτια κ.ά.). Τέλος, το 2017 εμφανίζονται πολύ αυξημένες οι επενδύσεις τουρκικών κεφαλαίων στην ελληνική αγορά ακινήτων μεγάλης αξίας.

Σύνθετο σκηνικό

Η υπεράσπιση των μονοπωλιακών συμφερόντων της μίας ή της άλλης πλευράς δεν είναι φυσικά μόνο ζήτημα υλοποίησης επιχειρηματικών σχεδιασμών. Ούτε και αφορά μόνο τους ρυθμούς με τους οποίους αξιοποιούνται οι μακέτες για το χτίσιμο ή την εξαγορά εργοστασίων στη μία ή στην άλλη χώρα.

Οι επιλογές και οι προτεραιότητες του κεφαλαίου σε κάθε περίπτωση αφορούν την προώθηση και συνολικότερων επιδιώξεων, ανάλογα και με τις συμμαχίες που κάθε πλευρά προκρίνει ή απλά διατηρεί.

Παρ' όλα αυτά, η ύπαρξη οικονομικών σχέσεων ανάμεσα σε ελληνικά και τουρκικά μονοπώλια δείχνει την αντιφατική σχέση ανάμεσα στις δύο αστικές τάξεις και από αυτήν την πλευρά. Αντιφατική σχέση η οποία αποτελεί και τη βάση ώστε, μαζί με την όξυνση του ανταγωνισμού, να υπάρχουν και οι τάσεις συμβιβασμού και συμφωνίας.

Την περίοδο που διανύουμε, βέβαια, φαίνεται ότι οι αντιθέσεις οξύνονται, γίνονται πιο περίπλοκες, στο φόντο και των ευρύτερων ανταγωνισμών στην περιοχή. Φανερώνεται δηλαδή ότι η ανάπτυξη οικονομικών σχέσεων και μάλιστα αρκετά ανεπτυγμένων στο πλαίσιο καπιταλιστικών οικονομιών, η συμμετοχή στην ίδια ιμπεριαλιστική συμμαχία (ΝΑΤΟ), η υποστήριξη της πορείας της Τουρκίας προς την ΕΕ, δεν αποτελούν, ούτε μπορούν να αποτελέσουν παράγοντες ειρήνης και ασφάλειας για τους λαούς των δύο χωρών.

Ανταγωνισμοί και συμβιβασμοί εναλλάσσονται και συνυπάρχουν, με μοναδικό κριτήριο τα κέρδη. Γι' αυτό και η ιμπεριαλιστική «ειρήνη», με το πιστόλι στον κρόταφο, εναλλάσσεται με την επίλυση των διαφορών με τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο.

Το σκάνδαλο πίσω από το «σκάνδαλο»

Η αποκάλυψη της αξιοποίησης προσωπικών πληροφοριών δεκάδων εκατομμυρίων χρηστών του «Facebook», με σκοπό την πολιτική και κοινωνική χειραγώγησή τους και ειδικότερα την υποστήριξη της προεκλογικής εκστρατείας του Τραμπ (το λεγόμενο σκάνδαλο «Cambridge Analytica»), θεωρήθηκε «προδοσία» της εμπιστοσύνης των χρηστών αυτού του Μέσου Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ), «εξαπάτηση» σχετικά με τις διαβεβαιώσεις προστασίας των δεδομένων τους, «ανεπάρκεια» της εταιρείας σε σχέση με το ίδιο το περιστατικό (γιατί το άφησε να γίνει), αλλά και με τη διαχείρισή του (καθυστέρηση στην παραδοχή του). Και αφού η «κριτική» έκανε τον κύκλο της στην αστική δημοσιολογία και εκφράστηκαν πολλές ανησυχίες για τη δυνατότητα χειραγώγησης της κοινωνικής συνείδησης από τα ΜΚΔ, τώρα που «πάει να κλείσει το θέμα», έφτασαν να γράφονται ακόμη και απόψεις του τύπου: Ας πρόσεχαν οι χρήστες του «Facebook» να μη συμμετέχουν σε έρευνες που τους ζητούν προσωπικά στοιχεία. Δηλαδή φταίχτες είναι τελικά τα θύματα, που τα είχαν διαβεβαιώσει ότι συμμετέχουν σε μια επιστημονική έρευνα και ότι τα δεδομένα τους είναι ασφαλή.

***

Το θέμα, υποστηρίζουν, δεν είναι να εγκαταλειφθεί το «Facebook», το θέμα είναι να προσέχουν οι χρήστες τι πληροφορίες ανεβάζουν σ' αυτό. Λες και οι 270.000 συμμετέχοντες απαρίθμησαν εθελοντικά τους 30-50 εκατομμύρια «φίλους» τους και δεν έγινε αυτό εν αγνοία τους, με απευθείας αξιοποίηση των διασυνδέσεων που έχουν με άλλους χρήστες. Το πρόσφατο «σκάνδαλο» με το «Facebook» είναι μόνο η κορυφή της ...κορυφής του παγόβουνου. Οχι επειδή δεν αποκαλύφθηκαν ποιος ξέρει πόσες άλλες ανάλογες περιπτώσεις αξιοποίησης από τρίτους προσωπικών δεδομένων των χρηστών του «Facebook» (και του «Twitter» και του «Instagram» και όλων των άλλων ΜΚΔ), αλλά επειδή συγκαλύφθηκε η μεγαλύτερη εικόνα: Το ίδιο το «Facebook» και τα άλλα ΜΚΔ είναι που εκμεταλλεύονται πρώτα απ' όλους και σε μόνιμη βάση τις πληροφορίες που σκοπίμως ή άθελά τους, με άμεσο, αλλά κυρίως με έμμεσο τρόπο αναρτούν τα δισεκατομμύρια των χρηστών τους στις σελίδες τους. Βεβαίως, αυτές οι «αποκαλύψεις» γίνονται στο πλαίσιο αντιπαράθεσης, πολέμου οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων, η ουσία όμως δεν είναι η «κακή» χρήση αυτών των μέσων («κοινωνικής δικτύωσης»), αλλά η ίδια η λειτουργία τους, που δεν θα μπορούσε να ήταν διαφορετική αφού βρίσκονται υπό τον έλεγχο μονοπωλιακών ομίλων και της εξουσίας του κεφαλαίου.

***

Τι μέτρα πήρε το «Facebook» για να μην ξαναϋπάρξει άλλη περίπτωση τύπου «Cambridge Analytica»; Πέρα από τα γνωστά φληναφήματα, τις υποσχέσεις περί προστασίας των δεδομένων, δεσμεύτηκε να αλλάξει τη διασύνδεση προγραμματισμού του συστήματός του, για να περιορίσει τις δυνατότητες τρίτων να συλλέγουν στοιχεία. Με άλλα λόγια, περιορίζει για τους απ' έξω την πρόσβαση στον τεράστιο όγκο προσωπικών πληροφοριών που το ίδιο συγκεντρώνει και θα συνεχίσει να συγκεντρώνει, να διατηρεί και να επεξεργάζεται για δικό του εμπορικό όφελος. Ο περιορισμός δεν επηρεάζει τις διωκτικές αρχές και τις μυστικές υπηρεσίες, που κάθε χρόνο πραγματοποιούν δεκάδες χιλιάδες επίσημες αιτήσεις προς το «Facebook» για παράδοση στοιχείων (εκείνων που δεν μπορούν να συλλέγουν μέσω της διασύνδεσης προγραμματισμού), οι οποίες βεβαίως ικανοποιούνται πάραυτα από τους κεφαλαιοκράτες ιδιοκτήτες. Και αυτές πιο πολύ για «ξεκάρφωμα» είναι, αφού η NSA (Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας των ΗΠΑ) έχει ουσιαστικά πλήρη και online πρόσβαση στις βάσεις δεδομένων του «Facebook». Τα ΜΚΔ είναι αποδεδειγμένα εξαιρετικό δώρο προς τα κράτη (περισσότερο των ΗΠΑ, αλλά και τα υπόλοιπα) και χρησιμοποιούνται πολλαπλώς από τις υπηρεσίες τους. Ορισμένες φορές, μάλιστα, κρατικές αρχές, όπως η αστυνομία, υπερηφανεύονται για το πώς αξιοποίησαν το «Facebook» ή άλλα ΜΚΔ στην αντιμετώπιση της «τρομοκρατίας», στην πάταξη της εγκληματικότητας και πάει λέγοντας.

***

Το «Facebook» και τα άλλα ΜΚΔ είναι «δωρεάν» επειδή χρυσοπληρώνονται από την πώληση και εκμετάλλευση των πληροφοριών που αντλούν από τους χρήστες τους εν αγνοία τους. Προσφέρουν χωρίς ενοίκιο το «χωράφι» όπου οι χρήστες θα καλλιεργήσουν με δικό τους κόπο πληροφορίες προσωπικού και κοινωνικού χαρακτήρα. Τον «καρπό» από αυτόν τον «αγρό» δρέπουν τα μονοπώλια, ώστε να μπορούν οι ιδιοκτήτες τους να φιγουράρουν στη λίστα με τους πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου. Με τις ίδιες πολύτιμες πληροφορίες «εξοπλίζονται» μυστικές και άλλες υπηρεσίες, που είναι επιφορτισμένες με το καθήκον της θωράκισης του αστικού συστήματος. Κάθε καλοπροαίρετος και κυρίως όποιος συμμετέχει στο κίνημα και στους εργατικούς - λαϊκούς αγώνες, πρέπει να σκεφτεί καλά πού αφιερώνει το χρόνο και την ενέργειά του, πώς προστατεύει τον εαυτό του για το σήμερα και για το αύριο. Στο «Facebook» γίνεται «γραναζάκι» του μηχανισμού παραγωγής κερδών για τους ιδιοκτήτες του και πληροφοριών χρήσιμων σε αυτούς που προσπαθούν να τον εμποδίσουν να αλλάξει τον κόσμο. Οι πραγματικές ανθρώπινες σχέσεις, τα πραγματικά κοινωνικά δίκτυα οικοδομούνται με τη διά ζώσης επικοινωνία, την έμπρακτη αλληλεγγύη στις δυσκολίες της καθημερινής ζωής και ιδίως εκεί που ο αγωνιστής μαζί με τους συναδέλφους του και τους συντρόφους του αναμετριέται με την αστική τάξη, στο εργοστάσιο, στο γραφείο, στο σχολείο, στον τόπο κατοικίας.

Στ. Ξ.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Η ευελιξία στην εργασία "διαβατήριο" για την "ψηφιακή εποχή"

Εκθεση για τη συμμετοχή των εργαζόμενων γυναικών στον κλάδο των Τηλεπικοινωνιών και της Πληροφορικής δημοσιοποίησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας

Στην ανάγκη να γεφυρωθεί το «ψηφιακό χάσμα» ανάμεσα στα δύο φύλα, και κυρίως στα ποσοστά των εργαζομένων στους κλάδους των Τηλεπικοινωνιών και της Πληροφορικής, εστιάζει για μια ακόμα φορά την προσοχή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία, με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας, έδωσε στη δημοσιότητα έκθεση με θέμα τις «Γυναίκες στην Ψηφιακή Εποχή» («Women in Digital Age»).

«Το μέλλον της Ευρώπης θα είναι ψηφιακό», ανέφερε σε δήλωσή της, με αφορμή τη δημοσίευση της έκθεσης, η Μ. Γκαμπριέλ, επίτροπος Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας, διαμηνύοντας πως «οι γυναίκες και τα κορίτσια δεν μπορούν να αποκλειστούν από την ψηφιακή μεταμόρφωση της οικονομίας και της κοινωνίας».

Ο τομέας των Τηλεπικοινωνιών και της Πληροφορικής (ΤΠΕ) συγκαταλέγεται στους «δυναμικούς» κλάδους της οικονομίας, σε αυτούς δηλαδή από τους οποίους οι επιχειρηματικοί όμιλοι προσδοκούν ενίσχυση της κερδοφορίας τους. Στο παραπάνω πλαίσιο, ΕΕ και κυβερνήσεις εκδηλώνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την αύξηση του αριθμού των γυναικών που απασχολούνται στον κλάδο.

Παρά τις συστηματικές προσπάθειες να παρουσιαστούν οι ευέλικτες εργασιακές σχέσεις που κυριαρχούν στον κλάδο ως συμφέρουσες για τις γυναίκες και «ταιριαστές» στις ανάγκες τους, η πραγματικότητα αποτυπώνεται διαφορετική, ενώ τα στοιχεία δείχνουν πως η αύξηση της συμμετοχής των εργαζόμενων γυναικών στο συγκεκριμένο κλάδο «σκοντάφτει» σε μια σειρά από εμπόδια.

Στόχος η αξιοποίηση της «δεξαμενής» του γυναικείου δυναμικού

Η ανησυχία της Επιτροπής εστιάζει στο γεγονός ότι τα ποσοστά των γυναικών που εργάζονται στον κλάδο δεν δείχνουν να βελτιώνονται, αντιθέτως καταγράφουν μια σχετική στασιμότητα, ακόμα και μια ορισμένη κάμψη τα τελευταία χρόνια. Το 2015, το 5,8% των Ευρωπαίων εργαζομένων απασχολούνταν σε «ψηφιακές θέσεις εργασίας», έναντι ποσοστού 5,4% το 2011. Η αύξηση που καταγράφηκε από το 2011 στο 2015 ήταν μεγαλύτερη για τους άνδρες εργαζόμενους, διευρύνοντας έτσι τη διαφορά ανάμεσα στα δύο φύλα.

Στην Ελλάδα, η ίδια ανησυχία αποτυπώνεται σε πρόσφατο δελτίο Τύπου της Γενικής Γραμματείας Ψηφιακής Πολιτικής, στο οποίο επισημαίνει ότι «η ζήτηση εργαζομένων με ψηφιακές δεξιότητες στην Ευρώπη παρουσιάζει συνεχή αύξηση, ενώ στην Ελλάδα ποσοστό 20% των επιχειρήσεων που αναζήτησαν δυναμικό για πρόσληψη σε τομείς νέων τεχνολογιών δεν μπόρεσαν να καλυφθούν λόγω έλλειψης κατάλληλων ειδικοτήτων».

Και συνεχίζει με τη διαπίστωση ότι «παρά την ετήσια αύξηση, κατά περίπου 120.000 νέες θέσεις εργασίας που παρουσιάζει ο τομέας των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στην Ευρωπαϊκή Ενωση, εμφανίζεται έλλειμμα σε ειδικευμένο σε θέματα ΤΠΕ ανθρώπινο δυναμικό. Η αντιφατική αυτή εικόνα αποκαλύπτει μια αναντιστοιχία μεταξύ των δεξιοτήτων που είναι σε προσφορά και εκείνων που ζητά η ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά της τεχνολογίας σήμερα».

Δηλαδή, προσδοκούν να αντλήσουν από τη «δεξαμενή» των γυναικών σε παραγωγική ηλικία εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό, προσαρμοσμένο στις δεξιότητες που απαιτούν οι ανάγκες του καπιταλιστικού ανταγωνισμού και μέσα στον κλάδο. Από αυτήν τη σκοπιά, τους απασχολεί και το ποσοστό των γυναικών αποφοίτων από τις αντίστοιχες σχολές Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης.

Για κάθε 1.000 γυναίκες αποφοίτους Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην ΕΕ, οι 24 είναι πτυχιούχοι σε τομείς που σχετίζονται με τις ΤΠΕ, αριθμός τον οποίο η Επιτροπή θεωρεί χαμηλό. Ωστόσο, από αυτές τις 24 αποφοίτους, μόνο οι 6 καταλήγουν να εργάζονται σε θέσεις εργασίας ανάλογες με το αντικείμενο των σπουδών τους. Οι αντίστοιχοι υπολογισμοί για τους άνδρες καταγράφουν 92 πτυχιούχους στους σχετικούς τομείς, ανά 1.000 αποφοίτους, εκ των οποίων οι 49 εργάζονται σε ανάλογες θέσεις. Εκτιμά επίσης η Επιτροπή ότι η αντιστοιχία των γυναικών αποφοίτων της Πληροφορικής σε σχέση με τους άνδρες αποφοίτους είναι 3 προς 10.

Οι γυναίκες που εργάζονται στον ψηφιακό τομέα, σε μεγαλύτερο ποσοστό σε σχέση με τους άνδρες αποσύρονται από την κοινωνική παραγωγή, ιδιαίτερα στην ηλικιακή ομάδα μεταξύ 30 και 44 ετών. Πρόκειται για την περίοδο που η μισθωτή επιστήμονας δημιουργεί οικογένεια, έχει παιδιά σε μικρές ηλικίες με αυξημένες ανάγκες για τη φροντίδα τους, που αποτελεί ατομική - οικογενειακή υπόθεση.

«Η ετήσια απώλεια παραγωγικότητας για την ευρωπαϊκή οικονομία λόγω των γυναικών που εγκαταλείπουν τις ψηφιακές θέσεις εργασίας τους και παραμένουν οικονομικά ανενεργές, ανέρχεται σε 16,1 δισ. ευρώ», ισχυρίζεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μετρώντας τα ...διαφυγόντα κέρδη και τα πλήγματα στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της.

Οι παρενέργειες της ευελιξίας και η προσπάθεια χειραγώγησης

Η προώθηση των ευέλικτων εργασιακών σχέσεων, που κυριαρχούν στο συγκεκριμένο κλάδο, αξιοποίησε ως αγωγό και δίαυλο την αντικειμενική δυσκολία της εργαζόμενης μητέρας να συνδυάσει τη δουλειά με την ευθύνη για τη φροντίδα των παιδιών, των ηλικιωμένων γονιών, της οικογένειας.

Καρπός της «ευελιξίας» στον κλάδο της Πληροφορικής και των Τηλεπικοινωνιών, όπως και σε όλους τους κλάδους, δεν είναι μόνο η μερική απασχόληση, αλλά και μια σειρά από άλλες μορφές: Τηλεργασία, on call, stand by. Πρόκειται για μορφές ευέλικτης εργασίας που επεκτείνουν τον εργάσιμο χρόνο των γυναικών, αυξάνουν την εντατικοποίηση, πολλαπλασιάζουν το άγχος και την πίεση κάτω από την οποία δουλεύουν.

Δίπλα στα παραπάνω, υπάρχουν τα ωράρια που επιμηκύνονται, οι συχνές και απλήρωτες υπερωρίες για να παραδοθούν τα πρότζεκτ και να πιαστούν τα πλάνα των επιχειρήσεων. Στα κιτάπια των επιχειρηματικών ομίλων η έννοια της «ισορροπίας» οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής περιλαμβάνει ωράρια εργασίας που προσαρμόζονται στις ανάγκες της εταιρείας, άδειες και παροχές που βρίσκονται στη διακριτική της ευχέρεια και πάνω από όλα «δέσμευση» των εργαζομένων στην επιχείρηση και τους στόχους της.

Μέσα από όλα τα παραπάνω, οι επιχειρήσεις επιδιώκουν να διαμορφώνουν στάση, αντιλήψεις προσωπικής υποχρέωσης και ατομικής ευθύνης των εργαζόμενων γυναικών προς την «καλή διεύθυνση της επιχείρησης». Με αυτόν τον τρόπο ενισχύονται τα όρια αποδοχής, συμβιβασμού με τις συνθήκες εργασίας, οι μειωμένες απαιτήσεις για το εισόδημα, την κοινωνική πολιτική, η αναζήτηση ατομικών λύσεων στα εργασιακά προβλήματα.

Παράλληλα, η στρατηγική των καπιταλιστικών επιχειρήσεων στον τομέα ΤΠΕ έχει στραμμένο το βλέμμα της και στη χειραγώγηση της συνείδησης των γυναικών και συνολικά των εργαζομένων. Γυναίκες - στελέχη των επιχειρηματικών ομίλων που ηγούνται στην κούρσα του ανταγωνισμού, περιγράφουν την «ευελιξία», τη «δημιουργικότητα» και τη «φαντασία» ως γυναικεία χαρακτηριστικά που μπορούν να γίνουν «διαβατήριο» για μια καριέρα στον κλάδο. Με μια σειρά από παρεμβάσεις αντιπαρατίθενται στις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που αποτρέπουν τις γυναίκες από τις σπουδές, τις ειδικότητες και τα επαγγέλματα που συνδέονται με τον συγκεκριμένο τομέα.

Από πίσω κρύβονται, όμως, οι πολλαπλές στοχεύσεις της καπιταλιστικής εργοδοσίας: Κρύβεται η μεγάλη διαφοροποίηση στις εργασιακές σχέσεις που επικρατεί σε κάθε επιχείρηση, ιδιαίτερα όσον αφορά στα ωράρια εργασίας, όπως τα σπαστά, κυλιόμενα ωράρια που σμπαραλιάζουν την προσωπική και οικογενειακή ζωή, φθείρουν την υγεία, ιδιαίτερα της εργαζόμενης γυναίκας. Κρύβεται η εντατικοποίηση της εργασίας για να παραδοθούν τα πρότζεκτ, για να πιαστούν τα πλάνα.

Κρύβεται, όμως, και ο ενδοκαπιταλιστικός ανταγωνισμός στον κλάδο για την προσέλκυση επιστημονικού εργατικού δυναμικού με τεχνογνωσία. Κρύβεται ότι η διασφάλιση της κερδοφορίας και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρηματικών κολοσσών διαμορφώνεται κάτω από τη σκληρή ταξική εκμετάλλευση του συνόλου των εργαζομένων, σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό για τις μισθωτές.

Όταν το σκύλο τον δείχνουν οι στράτες!

Απροκάλυπτη η πρεμούρα της ηγεσίας της ΓΣΕΕ για αναβάθμιση του «κοινωνικού διαλόγου» και της επιχείρησης χειραγώγησης των εργαζομένων

Κάλεσμα στους εργαζόμενους, στα συνδικάτα και σε κάθε τίμιο συνδικαλιστή να δώσουν αγωνιστική απάντηση στο αντιδραστικό «ποιοτικό βήμα» που προωθεί η ηγεσία της ΓΣΕΕ στο πλαίσιο της μόνιμης υπεράσπισης των συμφερόντων του κεφαλαίου, μέσα από την αντίστοιχη εφ' όλης της ύλης «αναβάθμιση» του περιβόητου «κοινωνικού διαλόγου», δίνει με ανακοίνωσή του το Πανεργατικό Αγωνιστικό Μέτωπο.

Αναλυτικά, με αφορμή την προκλητική ομιλία του προέδρου της ΓΣΕΕ, Γ. Παναγόπουλου, σε πρόσφατο συνέδριο της ΓΣΕΒΕΕ, με θέμα «Ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων στην εμβάθυνση της οικονομικής δημοκρατίας», το ΠΑΜΕ επισημαίνει τα εξής:

«Δεν είναι πρώτη φορά που η πλειοψηφία της ΓΣΕΕ διά του προέδρου της και οι δυνάμεις που εκπροσωπεί στο εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα τάσσονται με χέρια και με πόδια πλάι στους εργοδότες, βάζοντας συνεχώς πλάτη στην απαίτηση του κεφαλαίου να μπει ταφόπλακα στους εργατικούς συνδικαλιστικούς διεκδικητικούς αγώνες. Βρίσκονται με όλες τους τις δυνάμεις σταθερά, αταλάντευτα απέναντι στα πραγματικά ταξικά συμφέροντα των εργαζομένων. Αποτελούν το μακρύ χέρι της εργοδοσίας, καλώντας τους εργαζόμενους να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της εκμεταλλευτικής βαρβαρότητας μαζί με τους εκμεταλλευτές τους.

Για να μη μας πουν ότι τους συκοφαντούμε, παραθέτουμε ένα σημείο από την ομιλία του προέδρου της ΓΣΕΕ στο πρόσφατο συνέδριο της ΓΣΕΒΕΕ: "Τις τελευταίες δεκαετίες κυριαρχεί η αυτονόητη υπεράσπιση του κοινωνικού διαλόγου. Αυτό θεωρείται και είναι μία μεγάλη κατάκτηση του ευρωπαϊκού πολιτισμού, οι αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των μεγάλων κοινωνικών ομάδων, εργοδότες - εργαζόμενοι, εκφράζουν τα συμφέροντά τους και προσπαθούν να βρουν κοινές λύσεις"».

Καημός τους η «αποτελεσματική λειτουργία» του συστήματος της εκμετάλλευσης

«Τώρα όμως προχωράνε σε ένα ποιοτικό βήμα, θέλοντας να αναβαθμίσουν το ρόλο της ΓΣΕΕ ως όπλο θανάτου του εργατικού κινήματος. Ετσι, στο ίδιο συνέδριο της ΓΣΕΒΕΕ, ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ, απευθυνόμενος στην εργοδοσία στο σύνολό της, μίλησε χωρίς να κρατήσει ούτε τα τυπικά προσχήματα, σαν καθαρόαιμος εκπρόσωπος της εργοδοσίας, και βάζοντας ρητορικά το ερώτημα: "Πότε μια καπιταλιστική οικονομία μπορεί να λειτουργεί πιο αποτελεσματικά; Οταν το κεφάλαιο και η εργασία μοιράζονται ίσα μερίδια διαπραγμάτευσης και υπερασπίζονται ελεύθερα τα συμφέροντα που εκπροσωπούν, ή όταν υπάρχει ταξική πόλωση και σύγκρουση;".

Αναγορεύεται λοιπόν, προκλητικά, εκπρόσωπος του συνδικάτου των εξολοθρευτών των ταξικών αγώνων, μιλώντας ξεδιάντροπα για την ανάγκη αποτελεσματικής λειτουργίας της καπιταλιστικής οικονομίας, στην εξυπηρέτηση της οποίας η εργοδοτική - κυβερνητική πλειοψηφία της ΓΣΕΕ είναι πιστός συνέταιρος. Ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ "βάζει τους λύκους στη στάνη με τα πρόβατα", κάνοντας ένα αντιδραστικό ποιοτικό βήμα υπεράσπισης της εργοδοσίας και των συμφερόντων της.

Παράλληλα, η πλειοψηφία της ΓΣΕΕ, διά του προέδρου της, πρόβαλε την ανάγκη ποιοτικής και θεσμικής αναβάθμισης του "κοινωνικού διαλόγου", γιατί έως τώρα έχει περιορισμένο ρόλο και δράση. "Η επιδιωκόμενη κοινωνική συναίνεση", είπε, "αφορούσε κυρίως ζητήματα όπως της ποιότητας των συνθηκών εργασίας, των αμοιβών και των επιδομάτων και της Κοινωνικής Ασφάλισης", που "δεν επηρέαζε το σύνολο της οικονομίας. Το πεδίο της οικονομικής δημοκρατίας ήταν περιορισμένο κυρίως στην αγορά εργασίας".

Δεν τους απασχολούν η καπιταλιστική εκμεταλλευτική βαρβαρότητα, η καρμανιόλα των εργασιακών δικαιωμάτων, αλλά ο περιορισμός της "οικονομικής δημοκρατίας", μιλώντας για υποβάθμιση του ρόλου του εργοδοτικού - κυβερνητικού συνδικαλισμού στην επεξεργασία και εφαρμογή αντεργατικής πολιτικής για την καπιταλιστική ανάπτυξη. Κατηγορούν μάλιστα τις κυβερνήσεις, που μαζί με τους "εταίρους" τους επέβαλαν τα μνημόνια, όχι ως αντεργατικούς μοχλούς μείωσης της τιμής της εργατικής δύναμης, αλλά ως "μία από τις πιο καταστροφικές ίσως συνέπειες των μνημονίων, με ανυπολόγιστες ακόμη συνέπειες στην ποιότητα της δημοκρατίας μας", γιατί κατάργησαν "τον κοινωνικό διάλογο οι ελληνικές κυβερνήσεις".

Αντί να νοιάζονται για τη συνεχώς επιδεινούμενη θέση των εργαζομένων, προβάλλοντας γραμμή και τακτική αντιμετώπισής της, κάνουν λόγο για "έλλειμμα πολιτικής δέσμευσης στη δημοκρατία". Οι εργαζόμενοι πεινούν, εξαθλιώνονται, ανακυκλώνονται στην ανεργία, οι συνταξιούχοι φυτοζωούν και η πλειοψηφία της ΓΣΕΕ μετράει και αλλοιώνει τις λέξεις, μην τυχόν και κακοφορμίσει τη σάπια δημοκρατία των εργοδοτών».

Θέλουν το εργατικό κίνημα οργανικά ενταγμένο στο σύστημα της εκμετάλλευσης

«Και στη βάση αυτή, η πλειοψηφία της ΓΣΕΕ, ως εκπρόσωπος της εργατικής αριστοκρατίας, προτείνει την "αλλαγή του μοντέλου διαπραγμάτευσης, ώστε να αναβαθμιστεί ουσιαστικά ο τριμερής κοινωνικός διάλογος με τη μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο διαπραγμάτευσης, όπου το αντικείμενο θα είναι όχι μόνο στοιχεία της αγοράς εργασίας, αλλά η ίδια η οικονομία στο σύνολό της".

Είναι δε τόση η πρεμούρα τους να υπηρετηθεί το σάπιο εκμεταλλευτικό σύστημα, προσφέροντας τους εργαζόμενους ως "πρόβατα επί σφαγή" στην εργοδοσία, που προβάλλοντας τη "μεγάλη σημασία στη συνολική επίδοση της εθνικής οικονομίας", ταυτίζονται με τους βιομηχάνους, τους τραπεζίτες, τους εφοπλιστές, τους μεγαλέμπορους, λέγοντας στην ίδια ομιλία πως "η διαχείριση της οικονομίας και η προστασία της δημοκρατίας δεν μπορεί να αφήνεται στα χέρια των κομμάτων και των θεσμών που ασκούν οικονομική πολιτική και σε άτυπες διαδικασίες λήψης αποφάσεων που υπονομεύουν τη δημοκρατική λειτουργία της χώρας".

Και προτείνουν την "περαιτέρω πολιτικοποίηση του ρόλου των κοινωνικών εταίρων", που "είναι ίσως αναπόφευκτη για την προστασία της δημοκρατίας, με αύξηση των πεδίων κοινωνικού διαλόγου, με παρεμβάσεις στο εύρος του συνόλου της οικονομίας",στοιχεία που κατ' αυτούς είναι "μονόδρομος για τη χώρα μας, εφόσον θέλουμε να προστατεύσουμε τη δημοκρατία μας".

Ετσι, ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ, ως υπερασπιστής της αστικής δημοκρατίας και του καπιταλισμού, απαιτεί θεσμικό ρόλο για τη ΓΣΕΕ στο αστικό πολιτικό σύστημα, μέσω της θεσμοθέτησης της ένταξης του "κοινωνικού διαλόγου" ως θεσμού στο πολιτικό σύστημα, προβάλλοντας αυτήν την απαίτηση ως μοχλό προστασίας της αστικής δημοκρατίας και ανάπτυξης της καπιταλιστικής οικονομίας, που δεν μπορεί να αφήνεται στα κόμματα.

Θέλουν το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα ολοκληρωτικά ενσωματωμένο και οργανικά ενταγμένο στο σύστημα της εκμετάλλευσης, να συμβάλλει στην επεξεργασία και εφαρμογή πολιτικής έντασης της εκμετάλλευσης, απεμπόλησης των εργατικών δικαιωμάτων και αναγκών, για να αναπτύσσεται η καπιταλιστική οικονομία.

Οταν η εργατική τάξη έχει τέτοιους "φίλους", τύφλα να 'χουν οι εχθροί της. Οταν έχει τέτοιους συνδικαλιστές, άντε να μετρήσει τους εχθρούς».

Να κοπούν τα ποδάρια του εχθρού μέσα στο συνδικαλιστικό κίνημα

«Οι εργαζόμενοι πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι ο εχθρός τους - εργοδοσία, κράτος, οι σύμμαχοί τους σε ΕΕ/ΝΑΤΟ - έχει ποδάρια μέσα στο ίδιο το συνδικαλιστικό κίνημα. Και αυτά πρέπει να κοπούν.

Οσο είναι καιρός, οι εργαζόμενοι είναι ανάγκη να εγκαταλείψουν τις δυνάμεις του εργοδοτικού - κυβερνητικού συνδικαλισμού και τους ηγέτες τους. Να αλλάξουν τους συσχετισμούς στα συνδικάτα, ενισχύοντας τις ταξικές δυνάμεις, που παλεύουν αδιάλλακτα και αταλάντευτα ενάντια σε εργοδοσία και κράτος για την κάλυψη των αναγκών των εργατικών οικογενειών. Που παλεύουν κόντρα σε θεούς και δαίμονες για να πάρει κεφάλι, να γίνει πανίσχυρος ο ταξικός προσανατολισμός και το περιεχόμενο πάλης.

Τώρα συμπόρευση με το ΠΑΜΕ, οργάνωση στα συνδικάτα! Σ' αυτόν το δρόμο καλούμε κάθε τίμιο συνδικαλιστή, που μπούχτισε από την μπόχα της σαπίλας των ανθρώπων των αφεντικών, παλιών και νέων, να συμβάλει για να σηκωθεί το μπόι των εργατικών διεκδικήσεων στο ύψος των σημερινών και αυριανών αναγκών και απαιτήσεων των πραγματικών συμφερόντων της εργατικής τάξης».